JALUO dot KOM

DHAKO OTHO GI KODE ITIMO NANG’O?

JANDIKO; NYOTURU NELSON JAKAURA GITIENDE

1. Penjo mokuongo wacho niya sani kopo ni dhako nyasaye okawo kapok ochodne kode to itimo nango?

DUOKO: Dhako otho gi kode; kane dhako otho kapok ochodne okola to nyaka tere kapok oike, sani koro piny ochopo kama ok pandi gimoro. Ng’at mane nyalo tero dhakoni en Omwasi kata ja-mwa moro ma gundgi ok oyangore, ka saa oromo otieno, ma ji osenindo, ikawo omwasi gi dhako moti kendo gichiegonigi dhoot gi kitundu, eka ng’atni ting’o em dhako ma kitundu, oyiego (ok otim gi moro amora, kaka jomoko timo sani ni nyaka nind gi kitundu ni korka otiek kwech kode, oyiego kende, to obed ka chuore ma ditere).

 Dhako moti chande bedo kaka janeno ka gik ma otimo bende adieri kaka chik dwaro. Bang’e ochodo chiend okola (chiend kode) gi lwete, kamano ochodo kode. Chieno mochodino giwang’o. Esechego gichweyone chieno manyien kendo gitweyone eka ilute e bur, kapok oike gigonyone chieno oko. Gigo duto itimo gotieno nimar ok dwar mondo nyithindo matindo one gima itimo. Kapok olute e bur to gibuso wiye maporo lielo wi jochola.

  Jamwa mane oloko dhochni imiyo roya buong’ gi chiaye modhi osorego. Ka jamwa otamore chuth to achiel kuom anyuola nyalo yiedhore mar chodo okola to ok tim mago duto mane jamwa nyalo timo. Kata kamano chiaye to nyaka miye mondo odhi olosrego.

  2. Ka wuoyi otho kapod en dala wuon kato chiege bende otho, od gini itimo nade ka dipo ni nyithindo odong?

DUOKO: Odno biro bedo kaka od welo kendo kama nyithindogi nyalo bete nyaka gichopi e okang’ ma koro ginyalo wuok kendo gidhi kuonde mopogore opogore. Nyithindogi ka owuok e od jonyulogi mane gidong’e to gidhi dak dala awadgi wuon’gi ma mbas wuon’gi, ma biro bedo e lo jonyuolgi. Bang’e od cha inyalo muki kata iweye obedo kaka od welo, nimar tinde ji thoro gero od kidi.

  3. Ka dipo ni nitiere owadgi moro dwaro gero ot  bende onyalo gedo?

  DUOKO: Ee, onge kwero moro manyalo mono owetegi wuoyi ma yamo osetero gedo. Kata ochoponi gidwaro goyo dala to gi goyo agoya. Nyithindo mane jonyuolgi otho oweyo ema itero ka owadgi wuon moro ma mbas wuon kendo kanyo ema ka wuoyi oromo kendo to igonyone dhiang’ mar keny nyako bende koromo kend to inyuome kende dhok ikelo mana e dalano. Dhok monyuom nyakoni ok ter ka kwargi nimar joluo nogoyo ngero ni; “dhuang’ ok puo gi nyakware”.

  Duoko okelnu kowuok e Abich Ngeche mar Jaluo dot Kom e bwo Mig. Ajos wuod Atiga gi lange. Kain gi wach moro kuom wechego to medwa pachi!

 Medwa Paro: WuonAbila@jaluo.com

DHOLUO MASANI

WECHE MOTELO: Wachni ochoponwa ei Abila e wang’ onyango kawuono to gima omako dhoga ni jaduong’ OYUGA wachoni olony e dholuo sidang’ to kare ka dipo ni mano e kaka onego obedi kare some wechegi kato imiwa pachi in bende. Ka poni ok ochopo kare to akwayo jaduong’ Oyuga mondo obi oyud tiegruok e dholuo mong’ith  mondo kik both mar nyukta bedie ndalo mabiro. To ka dipo ni wan, jodong Abila ema ok walony e dholuo to kare wakwayo migosini mondo omedwa tiegruok malong’o chuth.

Wuon Abila, Ajos wuod Atiga

Jandiko: Mig. Oyuga

Luo,
Man malo ni ne en achiel kuom thuond weche manyocha ni ei gaset mar Daily
Nation ma tich anâ??gwen Julai 3, 2002 ebwo wach maduonâ??g mar â?? Wednesday â?? The Family Magazineâ??

Gima nomako wanâ??ga e thuon wachni en kaka jo gaset oketo nyukta mar nying Bisop mar Luo ni Okullu.  Asebedo ka anâ??geyo ni nying Bisop indiko ni Okulu, kata e buge mane ondiko chon kaka â??Church and Stateâ?? nyinge ondik ni Okulu.  Nade Luo anâ??go ma dhi nyime?  Dipo ni mani e achiel kuom lokruok e kido mar oganda ma jo wagunda  dendo ni Dynamism in Cultureâ??. 

Adiera asebedo ka asomo machal kod mar Bisop ni kata mana ei duol marwa ka. Nying kaka Ayacko, Obell, Onyatta, Okello, Akello, Odondih, Omollo, Okullu, Amayoh, Majwalla kod mamoko makama nigi nyukta ma ok apar ni Mama na, ma otiegore maler ahinya esomo kod ndiko dho Luo, di som eyo maler.

Machielo mabe aneno kuom wachni enni thoth joma medo nyukta enying gi mar Luo  kama gin jok ma otiegore edho wagunda maber.  Ok athor neno ka nâ??geny Luo man ekor gwenâ??g bende medo nyukta enying gi ila ni.  Ka isomo regista mar kilas mar Sabato Sikul e kanisa ma Gendia ei Karachuonyo, kata ka isomo listi mar joma ogolo pesa mar chemba egwen'g mar Tin'g Wan'gi ei Alego Siaya ok diyud nying Luo ma ondiki kaka man malogi.  Omiyo apenjo niya, kapo ni ma en lokruok koum kit Oganda Luo, nade di en mana kuom girup mar joma odhi sikul kende?

Jowa ma on'geyo matut kuom weche ma kamagi opimnwae wawinji.

Oritu.

 - Oyuga - ok Oyugah
Ja Kaduon'g.

DUOKO: Kuom lokruok mar nyukta e nying masani luwore gi gweng’ ma ng’ato aaye; kaka, jo-Kasipul nigi juog OKULO to indike eyore ariyo omopogore (1) OKULO (2) OKULLO. Kaka wang’eyo waduto tiend nyikni en KULO kaluwore gi rang’iny ma en tiere midendo gi dho wagunda ni “gender” ema omiyo ichake gi “O” kuom ranyisi mar nying ng’at ma dichuo. Medo “L” mar ariyo to ong’e gima rach godo. Aparoni kaka ndalo lokore nyaka gik moko bende yud lony manyien.

  Jo-Asembo kuma onyuole jabiskop OKULU  thoro ndiko nyingni gi “LL” kata “L” mano onge rach kata matin. Gima miyo lokruoni nobiro en ni mwache kia luongo “L” kochung’ kar kende kamano omiyo ka iloso gi jarabuon to inyise ni mondo ondik nyingni to obiro ndike ni “OKURO” omiyo kilero tiende kendo inyiseni en gi “LL” to obiro winje maler. Ok mano kende Medo “H” e giko mar nying kaka “OKELLOH” en mondo pogruok obedi onyalo yudo ni nitie ji adek ma nyinggi chalre koro mondo pogruok obedie en ni achiel kuomgi nyalo loko nyukta mar nyinge kaka odwaro mondo obedi. An awuon ok aneno rach kuom mano. In ere rach ma loko nyukta okelo. Wuod Luo gino en mana kaka ikete onge chik mar kaka onego ndik nying Joluo.

Mig. Oyuga daher mar leri ni dholuo iye ogajore ma kata in iwuon miparoni ilonyeno ok ing’eye ngang’ kuom ranyisi gigo mindiko malo kanyo ok gin dholuo mong’ith. <TIN’G WAN’GI EI ALEGO SIAYA>. Onego ndike ni: <TING’ WANG’I EI ALEGO SIAYA>.

  Jaduong’ meda pachi kuom mago ma agolo malo kanyogo ageno ni inyalo paro ni mit ka apingo ooyo ngang’ en mana ka lero tiend wach. Kuom adieri dhano tinde oloko nyinggi ma kata kaka inyalo some ndwara, ato dho-Oswayo donge ineno kolokore iluongo moko ni SHENG, ayie kodi bende nikech jomoko loko gigo eyo ma ok ochopo kare kaka AYAKO ere kaka inyalo kete ma koro obed AYACKO mago sheng mag dholuo to ok dholuo adimba. Aparoni yawa moko okawe ka lony moro e yor tiegruok.

  Akwayi kendo ni dwaro mondo inge pogruok e kind weche gi;

Ng’a mar ng’ato

Nga mar ngang’

…ng’ mar jaduong’

... ng mar ngero

... ngo mar onyango

ng’o mar obong’o

kod ma moko med somo kodwa.

  Wuon Abila, Ajos JJJJ….

WuonAbila@jaluo.com

© 2002, JALUO dot KOM